Blockchain Teknolojisi Ve Dijital Para

Bu ve tüm diğer tüm teknik konuları anlatacağım vlog için tıklayın.

Günümüzde paranın tanımını, insanların mal veya hizmet alabilmesi ya da borçlarını ödeyebilmesi için kullandığı herkes tarafından kabul görmüş değer ölçüsü olarak tanımlanır. Paranın geleneksel olarak kabul edilen üç fonksiyonu vardır. Bunlar;

• değer ölçüsü ve hesap birimi olma,
• mübadele aracı olma ,
• değer saklama aracı olma olarak sıralayabiliriz.

Günümüzde dolaşımda olan, değeri üretildiği madenden veya kâğıt üzerinden belirlenmeyen paralara ise itibari para denir. İtibari paralar taklit edilemeyen, mal ve hizmet alışverişi için kullanılan ve tamamen güven üzerine kurulmuş banknot veya kâğıt paralardır.

MERKEZİ OTORİTE YOK OLUYOR

Geleneksel para tanımında merkezi bir otorite olduğunu, tamamen bu otoritenin güvenine dayalı olarak üretildiğini, taklit edilmesinin zor olduğunu ifade etmiştik. İşte bu geleneksel para tanımına aykırı olarak ilk defa 2009 yılında adını duyduğumuz ve kendisine dijital para olarak isimlendirdiğimiz Bitcoin ile tanıştık. Bitcoin ile merkezi otoritenin olmadığı blokchain adı verilen halka açık defter yoluyla kaydedilen, doğrulanması ağa katılan bilgisayar nodlarıyla tamamen şifreli şekilde yapılan bir paranın geleneksel para anlayışımızı değiştirdiğini gördük.

BLOCKCHAIN TEMELLİ PARALARIN EKONOMIK BÜYÜKLÜĞÜ

İlk çıktığında çok fazla destek görmese de blockchain temelli dijital paralar hızla çoğaldı. Zaman zaman dolandırıcılık haberleriyle gündeme gelse de arkasında var olan teknolojinin ve mantalitenin insanlar tarafından anlaşılmaya başlamasıyla geleceğin para birimi olarak görülmeye başlandı. Bunun en güzel örneği, 2022 yılıyla beraber dolaşımda olan tüm blockchain temelli dijital paraların toplam bilançosu 3 trilyon dolar gibi inanılmaz bir rakama ulaştı. Bu rakamın neyi ifade ettiğini daha iyi anlayabilmek için, Türkiye Merkez Bankasının 2021 bilançosunun 1 Trilyon TL olduğunu ve bu rakamın en iyi 20 ekonomiyi ifade eden G20 ülkeleri arasında olan ülkemizin bilançosundan 45 kat fazla olduğunu söyleyebiliriz. Yine bu rakamın büyüklüğünü ABD merkez bankası FED’in 2021 yılı bilançosunun yaklaşık 9 Trilyon dolar olduğunu, bununda toplam dijital paranın ABD gibi en güvenilir itibari paraya sahip olan ülkenin bilançosunun 1/3’üne denk düştüğünü söyleyerek ifade edebiliriz.

YASAKLAYAN VE DESTEKLEYEN ÜLKELER

Blokchain temelli çıkan dijital paralara olan talebin arttığı gören ülkeler, bu pastadan pay alabilmek için kendi ülkeleri adına dijital para çıkartarak dolaşıma sokmaya başladılar. Çin, İsveç, Venezüella ve Dubai gibi ülkeler dijital para üreten ülkelerin başında geliyor. Kendi para birimini çıkarmamasına karşın, blockchain temelli dijital paraları destekleyen ülkelerden bazıları ise ABD, Kanada, Japonya ve çoğu Avrupa ülkesi. Yine bazı ülkelerde bitcoin gibi bazı dijital para birimlerini yasakladılar. Rusya, Hindistan ve Çin’in başı çektiği bu yasakların sebebi ise bu para birimlerine güven duyulmaması ve merkezi bir otaritenin olmaması olarak biliniyor.

PARA TRANSFERLERİ

Günümüzde itibari para transferlerini yaparken bir kişi tanınmış bir merkezi otorite aracılığıyla, genelde bu bir banka oluyor, iki kişinin kimliğinin ve gönderilecek tutarın doğrulanmasının ardından gönderenden alıcıya bu tutarın transfer edilmesi şeklinde oluyor. Bu para transferinin bilgisi bu banka ve bu bankanın bağlı olduğu merkez bankası tarafından kaydedilmesi şeklinde oluyor. Eğer uluslararası bir para transferi olacaksa bu durumda swift transferleri ABD merkez bankası aracılığıyla gerçekleşiyor. İşte tüm bu süreçler işlemlerin 1 saat ile 2 gün arasında sürmesi gibi bir zaman alıyor. Ayrıca para transferlerinizi merkezi bir otorite takip ettiğinden bazı durumlarda para gönderip alınması engellenebiliyor.

Bitcoin ile bu para gönderme işlemi saniyeler içinde yapılabilir hale geldi. Aynı zamanda bu işlemlerin ağa katılan node olarak isimlendirilen diğer bilgisayarlar tarafından yapılması sebebiyle bilgilerin değiştirilmesi çok zor olacaktır. Tüm bu iyi yönlerinin aksine, dijital para için bazı zorluklarda vardır. Bu zorluklardan birisi, kriptografik bir anahtar sistemi ile çalışmasıdır. Bu anahtar’ı saklamak ve kaybetmemek oldukça önemlidir. Eğer kaybedilirse bu bitcoin’e bir daha hiç ulaşılmayacaktır. Bu sebeple bu şifreyi kaydetmenin fazlaca yolları vardır. Genel olarak soğuk ve sıcak cüzdan olarak geçen bu yöntemler mobil ve web ya da usb şeklindeki donanımlarla saklanabilir.

TURKİYE İÇİN BLOCKCHAIN

Türkiye için bu para birimini hem yasal olarak hem de insanların buna ilgisi olarak 2 ayrı konuyla anlatmak gerekeceğini düşünüyorum. Öncelikle yasal olarak ödeme aracı olarak kullanılmayacağı, ödemelere aracılık edilmeyeceği gibi bir dizi yasak uygulanıyor. Buna paralel olarak kişilerin bu para biriminden uzak duracağını düşünseniz bile, şaşırtıcı bir şekilde dijital para birimlerine en çok ilgi gösteren milletlerin başında geliyor. Yapılan bazı araştırmalar bunun bilinçli bir yönelim değil, kısa zamanda zengin olmak üzerine kurulu bir hayal üzerine olduğuna dair birçok hikâye olduğunu ortaya çıkardı. Bunun sonucu olarak ponzi diye adlandırılan onlarca dolandırıcı borsalar üzerinden kişilerin kripto varlıkları el değiştirildi.

SONUC

Sonuç olarak, blockchain teknolojisinin günümüzde birçok alanda kullanılabileceğine binlerce örnek var. Tapu kadostrodan, sözleşmeli işlere, para transferinden doğrulama üzerine kurulu işlerde kullanılabileceği görüldü. Ancak dijital para birimlerinin el değiştirildiği borsaların güvenirliliği, cüzdanların güvenliğini sağlayan kriptografik anahtarın saklanmasının zorluğu, merkezi otoritenin olmaması sebebiyle güven duygusunu zedelemesi ve bu para birimlerinin çok volite olması gibi sebeplerle çok yaygın kullanıma geçememiştir.